09.11.2022
Irak Kürdistan Bölgesinde Kullanıldığı Iddia Edilen Kimyasal Silahların Araştırılmasını Talep Edenler Hakkında Kovuşturma Yapılamaz!
Irak Kürdistan Bölgesinde göz yaşartıcı gaz mermilerinin kullanıldığına dair rapor ve haberlerden endişe duyuyoruz. Göz yaşartıcı gaz Kimyasal Silahlar Sözleşmesi (CWC) eklerinde yer alan yasaklı kimyasallar listesinde yer almamasına rağmen, ordu tarafından kullanılan göz yaşartıcı gaz mermilerinin Kimyasal Silahlar Sözleşmesi kapsamında olduğu görüşü CWC Madde II No. 1, 2 ve 5'te destek bulmaktadır.
Ancak, göz yaşartıcı gaz bombalarının ordu tarafından kullanılmasının Kimyasal Silahlar Sözleşmesi'ni ihlal edip etmediği ve Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü'nün 8. Maddesi uyarınca savaş suçu olarak sınıflandırılıp sınıflandırılamayacağı da koşullara bağlıdır. Basında yer alan haberlere göre, Savunma Bakanı Türk ordusunun Irak Kürdistan Bölgesinde göz yaşartıcı gaz kullandığını inkar etmediğinden, göz yaşartıcı gaz kullanımının Türkiye'nin onayladığı uluslararası anlaşmaları ihlal edip etmediği ancak bağımsız bir soruşturma ile açıklığa kavuşturulabilir. Türkiye CWC'ye taraf bir devlettir ancak Roma Statüsü'ne taraf değildir.
Bu nedenle, Irak Kürdistan Bölgesinde göz yaşartıcı gaz kullanımına ilişkin bağımsız bir soruşturma talebinin çeşitli kuruluşlar ve kişiler tarafından dile getirilmesi şaşırtıcı değildir. Öte yandan şaşırtıcı olan, birçok durumda bu talebi dile getirenlere verilen cevabın, bu kişiler hakkında soruşturma ve/veya kovuşturma başlatılması şeklinde olmasıdır.
İzmir Barosu Genel Kurulu sırasında Özgürlükçü Hukukçular Derneği (ÖHD) GM Yönetim Kurulu üyesi avukat Aryen TURAN, kimyasal kullanımının soruşturulmasını talep eden konuşması nedeniyle sosyal medya da dahil olmak üzere çeşitli medya kanalları aracılığıyla tehdit edildi ve aynı medya kanallarında hakkında soruşturma başlatıldığı bildirildi. Aryen Turan takip eden günlerde gözaltına alındı ve daha sonra yurt dışına çıkış yasağı konularak serbest bırakıldı.
Kürdistan Bölgesel Yönetimi topraklarında Türk resmi güçleri tarafından kimyasal madde kullanıldığına dair çeşitli bulgu ve iddiaları haberleştiren 11 gazeteci 25 Ekim sabahı ev ve işyerlerine yapılan baskınlarla gözaltına alındı ve 10 gazeteci tutuklandı. Ankara Cumhuriyet Savcılığı, gazeteciler Berivan Altan ve Deniz Nazlım'ın ters kelepçe takılarak gözaltına alındığını ortaya koyan görüntüleri yayımladı.
Bu olayların ardından, Türkiye'de adli tıp uzmanı olarak bir televizyon kanalında kimyasal madde kullanımının araştırılmasını talep eden Türk Tabipleri Birliği Başkanı Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı, önce hükümet organları tarafından hedef gösterildi, ardından sosyal medyada sayısız hakarete maruz kaldı ve son olarak 26 Ekim sabahı evi basılarak gözaltına alındı. Sorgu hakimliği tarafından Fincancı'nın tutuklu yargılanmasına hükmedildi.
Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW) Kimyasal Silahlar Sözleşmesi'nin uygulama organıdır. Bu nedenle ilk adım OPCW tarafından resmi bir soruşturma yapılması olmalıdır. Bunun için OPCW üyesi bir devlet tarafından talepte bulunulması gerekmektedir.
Bu nedenle OPCW üyesi devletleri
- OPCW tarafından bağımsız bir soruşturmanın önünü açma,
- BM Genel Sekreteri'nin biyolojik veya kimyasal silahların kullanıldığı iddialarını soruşturmak için oluşturduğu özel mekanizmayı kullanarak soruşturma talep etmeye çağırıyoruz!
- Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti böyle bir soruşturmayı talep eden sivil toplum örgütleri, gazeteciler ve insan hakları savunucuları üzerindeki baskılara son vermelidir.
- Ve son olarak; Dr. Şebnem Korur Fincancı ve tutuklanan gazeteciler derhal serbest bırakılmalıdır.
İmzalar:
- Amerikalı Hukukçular Derneği, (AAJ)
- Avukat Hakları İzleme Örgütü, Kanada, (LRWC)
- Avrupalı Demokrat Avukatlar, (AED)
- Çağdaş Hukukçular Derneği, (ÇHD)
- Demokrasi Araştırma ve Geliştirme Merkezi/ Uluslararası Hukuk Müdahale Grubu (CRED, GİGİ)
- Demokrasi ve Dünya İnsan Hakları için Avrupa Avukatlar Derneği, (ELDH)
- Demokrasi ve Uluslararası Hukuk Derneği, (MAF-DAD)
- Halkın Avukatları Ulusal Birliği (NULP), Filipinler
- Özgürlük için Hukukçular Derneği, (ÖHD)
- Ulusal Demokratik Hukukçular Birliği. İtalya, (GD)
