11.02.2022
BASINA VE KAMUOYUNA
20 Ocak 2022 tarihinde Van Yüksek Güvenlikli Hapishanesinde boğazda şişme şikayeti ile Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezine sevk edilen Ramazan Turan isimli mahpus, 21 Ocak 2022 tarihinde yaşamını yitirmiştir.
Ramazan Turan’ın ölümünün şüpheli olduğu ilk andan itibaren hapishanedeki diğer mahpuslar tarafından dile getirilmiştir. Hapishanede bulunan mahpuslar tarafından, aynı koğuşta beraber kaldığı mahpusun saatlerce zile bastığı ancak kimsenin gelmediği, ısrarlı bir şekilde çağırılmaları sonrasında infaz koruma memurlarının geldiği ve mahpusun sağlık problemi hakkında kendilerine bilgi verildiği ve akabinde balgam sökücü olduğunu belirttikleri ilacın herhangi bir tıbbi tetkik olmadan hasta mahpus Ramazan Turan’a verildiği, Hasta mahpus ve aynı koğuşta bulunan mahpus tarafından ısrarla hastaneye sevk talep edilmesi üzerine infaz koruma memurları tarafından talebin reddedildiği, yaklaşık 13 saat bekletildikten sonra mahpusun daha da fenalaşması ile beraber hastaneye kaldırıldığı, daha sonra kalp krizi geçirerek yaşamını yitirdiğini öğrendikleri hususları tarafımıza aktarılmıştır.
Yine söz konusu olayla ilgili ciddi bir ihmal olduğu gerekçesiyle Van Yüksek Güvenlikli Hapishanesinde bulunan mahpusların Adalet Bakanlığına durumla ilgili başvurularda bulundukları, bununla beraber Van Yüksek Güvenlikli Hapishanesinde 10.02.2022 tarihi itibariyle 3 günlük açlık grevine başlandığı, açlık grevine yaklaşık 140 mahpusun dahil olduğu, açlık grevi ile dikkat çekilmek istenen taleplerin Ramazan Turanın şüpheli bir şekilde yaşamını yitirmesinin bütün detayları ile araştırılıp etkili bir soruşturma yapılarak ihmali bulunan kişi veya kişilerin cezalandırılması, ikinci olarak hapishanelerdeki hasta mahpusların tahliye edilmeleri ya da infazlarının ertelenmesi ve son olarak hapishane idaresinin mahpuslara yönelik genel tutumunun düzeltilmesi olduğu ve Ramazan Turan’ın yaşamını yitirmesinin de hapishane idaresinin genel tutumundan kaynaklandığını belirtmişlerdir.
Ayrıca mahpuslar hapishane idaresi tarafından bir çok taleplerinin sürekli geri çevrildiğini ve bu taleplere kayıtsız kalındığını, son zamanlarda aramaların sıkılaştırıldığı haftada 3 defa arama yapıldığını, hapishane bünyesinde bulunan idare ve gözlem kurullarının gerekçesiz bir şekilde keyfi ve kötü niyetli olarak olumsuz raporlar düzenlediğini, gerekçelendirmelerde iftiralara varan ifadelerle raporların hazırlandığını ve bu haliyle tahliyelerin önüne geçilmeye çalışıldığını, bütün aktivitelerin pandemi bahane edilerek engellendiğini beyan ederek cezaevi idaresinin bu tutumdan vazgeçmesini ve mahpus haklarına saygı gösterilmesini talep etmişlerdir.
Türkiye geneli hapishanelerde İşkence ve Kötü Muamele Yasağı ile Sağlığa Erişim Hakkı gibi en temel haklar ihlal edilmektedir. Ölüm sınırına gelene kadar tahliye edilmeyen 70 yaşındaki ağır hasta tutsak Mehmet Ali Çelebi 4 Eylül’de, İskenderun T Tipi Kapalı Hapishanesi’nde tutuklu bulunan, midesinin ve bağırsaklarının yarısı olmayan tekerlekli sandalyede yaşamını sürdüren hasta mahpus Rojavalı Bangin Muhammed 12 Kasım’da, 29 yıldır hapishanede olup tahliyesine 14 ay kalan kanser hastası hasta mahpus Abdülrezzak Şuyur, 1993 yılından bu yana cezaevinde tutulan, tahliyesine 1 yıl kalan kemik kanseri olup yıllardır çok ağır ağrı kesicilerle yaşayabilen ve altı aydır karantina olan hasta mahpus Halil Güneş 15 Aralık’ta, Tutuklu bulunduğu Kandıra 1 Nolu F Tipi Hapishanesi’nde işkence ve cinsel saldırıya maruz kalan Garibe Gezer ise 9 Aralık’ta ve son olarak da Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Hapishanesinde tutuklu bulunan Ramazan Turan şüpheli bir şekilde yaşamını yitirmiştir. Son verilere göre Türkiye hapishanelerinde 604’ü ağır olmak üzere toplam 1605 hasta mahpus bulunmaktadır.
Her gün hak ihlallerinden dolayı mahpusların yaşamlarını yitirdiği haberleri demokratik kamuoyunda geniş yankılar uyandırmakta, ulusal ve uluslararası mevzuat hükümlerinden uzak uygulamalar tüm toplumun vicdanını yaralamaktadır. Hasta Mahpusların durumuna dikkat çekmek için Hasta mahpusların ailelerinin başlattıkları adalet nöbeti Amed de 88. Gününe, Vanda 53. Gününe girmiştir. Ancak yetkililer tarafından toplum vicdanına uygun bir çözüm için herhangi bir adım atılmamıştır.
Dünya Sağlık Örgütü Anayasası sağlık tanımı çerçevesinde Sağlık hakkı bireylerin fiziksel, ruhsal, sosyal iyilik halinin sağlanması için sahip oldukları hakları içerir. Sağlık hakkı yaşam hakkının tamamlayıcısıdır ve sağlıklı olmak yaşam hakkının temel koşuludur. Hapishanede bulunan tutuklu ve hükümlüleri de kapsayacak şekilde sağlık hakkı, 1955 tarihli “BM Mahpuslara Uygulanacak Asgari Standartlar”, 1982 tarihli “BM Tıbbi Etik İlkeler”, 1988 tarihli “BM Herhangi Biçimde Alıkonulan veya Hapsedilen Kişilerin Korunması için İlkeler Manzumesi”, 1990 tarihli “Mahpusların Islahı için Temel İlkeler” ile tanımlanmıştır.
Hapishanelerde yüzlercesi ağır, binlerce hasta mahpus bulunmaktadır. Türkiye’nin taraf olduğu Uluslararası Sözleşme hükümleri bu denli açık olmasına rağmen, sözleşme hükümlerine uyulmamakta ve hasta mahpusların Sağlık Hakları sistematik bir biçimde ihlal edilmektedir. Türkiye geneli birçok hapishanede ihtiyaçlarını tek başlarına karşılayamayan hasta mahpuslar pandemi tedbirleri adı altında aylar süren karantina sürecine ve tek başınalığa maruz bırakılmakta, birçok mahpusun tedavisi ve hastane sevkleri keyfi bir biçimde gerçekleştirilmemektedir. Yine birçok ağır hasta mahpus bakımından Adli Tıp Kurumları tarafından bilimsel ve tarafsız değerlendirmelerden çok uzak biçimde hapishanede kalabilir şeklinde raporlar düzenlenmekte ve hastanelerin mahpuslar hakkındaki görüş ve değerlendirmeleri savcılık makamları ve hapishane idarelerince dikkate alınmamaktadır. Devletler, mahpusların yasal durumları nedeniyle ayrımcılığa tabi tutulmaksızın ülkedeki sağlık hizmetlerinden yararlanma imkanına sahip olmasını ve genel sağlık sisteminde mevcut olan tüm tıbbi, cerrahi ve psikiyatrik olanaklara ulaşma ve yararlanma olanağını eşit bir biçimde tahsis etmek ve hapishanelerde gerçekleşen şüpheli ölümlere ilişkin ilgililer hakkında etkin soruşturmaları yürütmek ve bu şüpheli ölümleri aydınlatmakla yükümlüdür.
Aşağıda imzası bulunan kurumlar olarak yetkilileri Ulusal ve uluslararası sözleşme hükümlerine aykırı biçimde, hasta mahpusların sağlık ve yaşam haklarını ihlal ederek ölüme sürüklenmesine, mahpusların açlık grevi başlatmasına sebep olan uygulamalara derhal son vermeye ve geç olmadan tüm ağır hasta mahpusları derhal tahliye etmeye çağırıyoruz. 11/02/2022
ÖHD Van Şubesi
Van Barosu
İHD Van Şubesi
Tuhayder Van
