12.05.2023

14 MAYIS 2023 SEÇİMLERİ ÖNCESİNDE MARMARA BÖLGESİNDE YAŞANAN IRKÇI SALDIRILAR VE DİĞER HAK İHLALLERİ

14 MAYIS 2023 SEÇİMLERİ ÖNCESİNDE MARMARA BÖLGESİNDE YAŞANAN  IRKÇI SALDIRILAR VE DİĞER HAK İHLALLERİ

GİRİŞ

Türkiye’de geçmişten beri süregelen seçim dönemlerindeki hak ihlalleri verilerine bakıldığında seçim süreçlerinin demokratik, adil ve dürüst seçim ilkelerine uygun bir şekilde yürütülmediği ve bu süreçlerde birçok hak ihlalinin yaşandığı görülecektir. Neredeyse her seçim sürecinde en çok hak ihlaline uğrayan kesimlerden biri de Kürtler olmaktadır. Nitekim bugüne kadar Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT), Avrupa Komitesi gibi resmi olarak uluslararası bağımsız seçim gözlemciliği yapan kuruluşların önceki seçimler ile ilgili raporları ile İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Eşit Haklar İçin İzleme Derneği (ESHİD) gibi ulusal düzeyde bağımsız seçim izleme faaliyeti yapan sivil kuruluşların yayınladıkları raporlar seçim sürecinde Kürtlere yönelik yoğunlaşarak ve derinleşerek devam eden hak ihlallerini defalarca kez ortaya koymuştur.  

Türkiye Halkları 14 Mayıs 2023 genel seçimlerine giderken de ülke genelinde özellikle Kürt halkına, halkın ve Yeşil Sol Partinin seçim çalışmalarına ve adaylarına yönelen yoğun hak ihlalleri söz konusudur. 14 Mayıs Genel Seçimlerinin belli olduğu günden bu yana Türkiye’nin tüm bölgelerinde olduğu gibi Marmara Bölgesinde de seçim odaklı yoğun hak ihlalleri yaşanmıştır. Bu rapor belli tarih aralıklarıyla Marmara bölgesinde yaşanan hak ihlallerini konu alacaktır.

22 Mart-07 Mayıs Tarihleri Arasında Yaşanan Hak İhlalleri
 

22 Mart 2023

1. Halkların Demokratik Partisi (HDP) Bahçelievler Yayla Seçim İrtibat Bürosu gece, kimliği belirsiz kişiler tarafından saldırıya uğradı.

25. Mart 2023
2. HDP binasına saldırı nedeniyle sevk edildiği Savcılıktan serbest bırakılan M.B, sabah saatlerinde gittiği parti binasının girişini ve kapılarını sprey boyayla boyadıktan sonra ayrıldı.

3 Nisan 2023

3. İstanbul ve İzmir’de HDP Gençlik Meclisi üyeleri ile Demokratik Modernite dergisi çalışanının da aralarında olduğu 19 kişi gözaltına alındı.

           6 Nisan 2023

4. İstanbul’un Bahçelievler ilçesine bağlı Kocasinan Mahallesi’nde açılan Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi’nin (YSP) seçim bürosuna ırkçı saldırı gerçekleşti. Kimliği belirsiz kişi ya da kişiler tarafından sabah saatlerinde büroda kimsenin bulunmadığı saatlerde gerçekleşen saldırıda, dışarıda asılı bayraklar, duvarlara yapıştırılan stickerlar söküldü. Duvar ve yerlere üç hilalin yanı sıra küfür ve hakaret içeren yazılamalar yapıldı.

          11 Nisan 2023

5. Çanakkale’nin Civler Köyü’nde oturan Vanlı Cabir ailesi ırkçı saldırıya uğradı. Baba Yavuz Cabir’in karnından vurularak katledildiği bildirildi. Irkçı saldırı sonrası köye gelen jandarmanın aileye şiddet uyguladığı, bu duruma yaralı baba Yavuz Cabir’in tepki göstermesi üzerine uzman çavuş tarafından göğsünden vurularak yaşamını yitirdiği iddia edildi.

          15 Nisan 2023

6. Galatasaray Meydanı’nda açıklama yapmak isteyen Cumartesi Anneleri/İnsanları’na saldıran polisler 13 kişiyi gözaltına aldı.
7. İHD Genel Başkanı Eren Keskin, İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’nda, sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. Eren Keskin aynı gün içinde serbest bırakıldı.

           22 Nisan 2023

10. Açıklama yapmak isteyen Cumartesi Anneleri/insanları’ndan 16 kişi gözaltına alındı.

    24 Nisan 2023

11. İHD Irkçılığa ve Ayrımcılığa Karşı Komisyonu’nun İstanbul’un Beyoğlu ilçesinde İHD İstanbul Şubesi önünde yapmak istediği basın açıklaması polis tarafından engellendi. Açıklamanın İHD İstanbul Şubesi’nde yapıldığı öğrenildi.
12. Halkların Demokratik Kongresi (HDK) tarafından yapılması planlanan Ermeni Soykırımı ile ilgili “Unutma Yüzleş: 1915” başlıklı panelin aynı tarihte Ankara Valiliği tarafından yasaklandığı öğrenildi.
13. Ermeni Soykırımı’nın yıldönümü ile ilgili YSP tarafından İstanbul’un Fatih ilçesinde YSP seçim bürosu önünde yapılacak sinevizyon gösterisine polis tarafından izin verilmediği ve bunun üzerine gösterinin seçim bürosunun içinde yapıldığı öğrenildi.

          25 Nisan 2023

12. İstanbul’da Diyarbakır merkezli operasyonlarda çok sayıda kişinin gözaltına alınması açıklamalarla protesto edildi. Kadıköy ve Esenyurt'ta açıklamaya saldıran polis, 19 kişiyi gözaltına aldı.
13.  Diyarbakır merkezli bir soruşturma kapsamında siyasetçilerin, gazetecilerin, avukatların, sanatçıların ve diğer kişilerin gözaltına alınmasını protesto etmek için (YSP) tarafından İstanbul’un Sancaktepe ilçesinde yapılan basın açıklamasına müdahale eden polis 2 kişiyi gözaltına aldı.

          26 Nisan 2023

14. YSP Kocaeli milletvekili adayı Ayten Dönmez İstanbul'da tutuklandı.
15. Tekirdağ merkez ile Çorlu ve Çerkezköy ilçelerinde "Örgüt propagandası yapmak" iddiasıyla 25 Nisan’da gözaltına alınan N.Y, S.G, F.S ve M.Y, emniyetteki ifadelerinin ardından adliyeye çıkarıldı. Savcılık ifadelerinden sonra tutuklama talebiyle Tekirdağ 2. Sulh Ceza Hakimliği'ne sevk edilen 4 kişi tutuklanarak cezaevine gönderildi.

27 Nisan 2023

16. Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) İstanbul Şube Eşbaşkanı Avukat Gürkan İstekli’nin evinin kapı ziline “Geldik yoktunuz” yazılaması yapıldı.

27. Nisan 2023
17.  25 Nisan 2023 tarihinde İstanbul’un Sancaktepe ilçesinde YSP seçim standından gözaltına alınan Y.B’nin kolunun polis tarafından kırıldığı öğrenildi. Y.B’ye gittiği hastanede 9 günlük istirahat raporu verildiği ancak maruz kaldığı işkence ve diğer kötü muameleyi belgeleyen tıbbi bir raporun verilmediği bildirildi. Y.B basında yer alan açıklamasında şunları belirtti: “Diyarbakır’daki düzenlenen operasyona tepki gösterdik. Polis geldi, ‘arkadaşlar ellerinizi indirin’ dedi. Biz de yasal olmayan bir şey yapmadığımızı söyledik. İki polis koluma girip arkaya doğru büktüler. Gözaltı aracında, kolumda dayanılmaz bir ağrı vardı. Ellerimi serbest bırakmalarını söyledim, bırakmadılar. O halde karakola götürüldüm. Dayak olmadı fakat sözlü şiddet uyguladılar. Bize ‘siz göreceksiniz’, ‘başınıza daha neler gelecek’, ‘bunlar iyi günleriniz’ dediler (…) Kolumun ağrıdığını, hastaneye götürülmem gerektiğini söyledim fakat 6-7 saat o halde bekletildim (…) Hastaneye geri gittiğimde darp raporu talep ettim. Bana ‘biz sadece bu raporu verebiliriz’ diyerek geri gönderdiler.”
18. Gazetecilere yönelik gözaltı ve tutuklamaları protesto etmek için gazeteciler tarafından İstanbul’un Kadıköy ilçesinde yapılan basın açıklamasına müdahale eden polis 6 gazeteciyi fiziksel şiddet kullanarak ve ters kelepçeleyerek gözaltına aldı. Gazetecilerin bindirildikleri gözaltı aracında da işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldıkları öğrenildi. Polis ayrıca haber takibi yapan gazetecilere de müdahale etti ve onları zorla basın açıklamasının yapıldığı alanın dışına çıkardı. Gazeteciler aynı gün içinde polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı.

29 Nisan 2023

19. Anayasa Mahkemesi (AYM)’nin "ihlal" kararına rağmen ablukanın kaldırılmadığı Galatasaray Meydanı’nda açıklama yapmak isteyen Cumartesi Anneleri ve insan hakları savunucularına saldıran polis 25 kişiyi gözaltına aldı.

          30 Nisan 2023

20. Kocaeli’nin Darıca ilçesinde YSP’ye ait seçim bürosuna kimliği belirsiz kişi ya da kişiler tarafından saldırı düzenlendiği öğrenildi. Saldırı sonucu büroda maddi hasar meydana geldiği öğrenildi.
21. ESP Eş Genel Başkanı Şahin Tümüklü, Yeşil Sol Parti İstanbul Milletvekili Adayı Burcu Ayyıldız, Yeşil Sol Parti İzmir Milletvekili Adayı Meryem Yıldırım ve Yeşil Sol Parti Milletvekili Adayı Müslüm Koyun’un da aralarında bulunduğu 23 kişi gözaltına alındı. İstanbul ve Eskişehir’de gözaltına alınan 23 kişinden aralarında Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP) Eş Genel Başkanı Şahin Tümüklü, Yeşil Sol Parti Milletvekili adayı Müslüm Koyun ve ETHA editörü Nadiye Gürbüz’ün de bulunduğu 7 kişinin tutuklandığı öğrenildi.
22. YSP tarafından İstanbul’un Bağcılar ilçesinde yapılan etkinlik sonrasında dağılan gruplara müdahale eden polis 13 kişiyi gözaltına aldı. Müdahale sırasında polisin HDP İstanbul Milletvekili Züleyha Gülüm’ün gözüne biber gazı sıktığı öğrenildi. Polisin ayrıca haber takibi yapan gazetecilerin görüntü almasına engel olduğu bildirildi.
23. YSP tarafından İstanbul Bahçelievler ilçesinde açılan seçim bürosuna Maltepespor taraftarı olduğu bildirilen bir grup tarafından saldırı düzenlendiği öğrenildi. Saldırı sonucu büroda maddi hasar meydana geldiği öğrenildi.

1 Mayıs 2023

24.  İstanbul’un Maltepe ilçesinde yapılan mitinge giriş yapan Partizan üyelerine taşıdıkları İbrahim Kaypakkaya flamalarını gerekçe göstererek müdahale eden polis 16 kişiyi fiziksel şiddet kullanarak ve ters kelepçeleyerek gözaltına aldı.
25. 1 Mayıs’ta Taksim Meydanı’na çıkmak isteyen 38 kişi ve Gazeteci Zeynep Kuray darp edilerek gözaltına alındı.  Günün sonunda ise 3’ü çocuk, 8’i avukat, 1’i gazeteci olmak üzere toplam 201 kişinin gözaltına alındığı bilgisine ulaşıldı. Gözaltına alınanlar Vatan Caddesi'nde bulunan İstanbul Emniyet Müdürlüğü'ne götürüldü. Burada “Toplantı ve gösteri kanununa muhalefet etmek” ile “Örgüt propagandası yapmak” iddialarıyla sorgulanan 201 kişi, sabaha doğru emniyetten serbest bırakıldı.
26.  Arnavutköy’de Yeşil Sol Parti’nin seçim aracına saldıran ırkçı bir grup, partili K.G’yi yaraladı. Polisler ise, saldırganların peşine düşmek yerine K.G’yi gözaltına aldı. Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi’nin İstanbul Arnavut İlçe Örgütü’nün seçim aracı öğlen saatlerinde bir grup ırkçı tarafından saldırıya uğradı. İslambey Mahallesi’nde gerçekleşen saldırıda araç sürücüsü Yeşil Sol Partili K.G, kazma ve küreklerle darp edildi. Saldırganlar olay yerinden kaçarken, yaralanan K.G ise Arnavutköy Devlet Hastanesi’ne kaldırıldı. 

2 Mayıs 2023

27. Edirne’de Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi (YSP) tarafından açılan standa düzenlenen saldırıda aralarında YSP milletvekili adayı Serdal Zımba’nın da olduğu 3 kişi yaralandı. Saldırı ile ilgili 5 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi.
28. 1 Mayıs 2023 tarihinde İstanbul’un Beyoğlu ilçesindeki Taksim Meydanı’na yürümek isteyen gruplara yönelik polis müdahalesinde gözaltına alınan Devrimci Parti üyesi E.G’nin ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldıktan sonra Terörle Mücadele Şubesi tarafından tekrar gözaltına alındığı öğrenildi.
29.  İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın başlattığı soruşturma kapsamında Başakşehir, Esenyurt, Arnavutköy ve Küçükçekmece’nin de aralarında bulunduğu birçok ilçede polislerce evlere baskınlar düzenlendi.  Baskınlarda HDK, HDP, YSP Gençlik Meclisi üyeleri ile yöneticilerinin de olduğu 32 kişinin “Örgüte üye olmak” iddiasıyla gözaltına alındığı öğrenildi. 

Evine yapılan baskın sonucu gözaltına alınanlardan HDP’li Onur İlbars’ın babası Abdulcebbar İlbars’ın (59) aynı gün öğlen saatlerinde kalp krizi sonrası yaşamını yitirdiği öğrenildi. Onur İlbars savcılık tarafından ifadesi alındıktan sonra akşam saatlerinde serbest bırakıldı.

Baba İlbars’ın sabah saatlerinde Başakşehir ilçesinde bulunan Güvercintepe Mahallesi’ndeki evinden çıkarak gözaltında tutulan oğlunu görmek için Vatan Emniyeti’ne gittiği fakat görüşemediği belirtildi. Baba İlbars’ın bu durumdan etkilenerek eve gittiği ve öğlen saatlerinde yatağında kalp krizi geçirerek yaşamını yitirdiği öğrenildi.

03 Mayıs 2023

30. Edirne’de 2 Mayıs günü Yeşil Sol Parti’nin Saraçlar Caddesi’nde kurulan standına gerçekleştirilen saldırıda YSP Edirne İl Örgütü’nün dün kentin en işlek caddelerinden biri olan Saraçlar Caddesi üzerinde kurduğu standa kimliği belirsiz bir grup ırkçı saldırıda bulunmuştu.  Irkçı saldırıya maruz kalan YSP üyesi Eskişehir 2’nci sıra milletvekili adayı Serdal Zımba ile Sara Ay’ın kolu kırılırken bir partili de yaralandı. Saldırı sonrasında polisler, ırkçı grubun peşine düşmek yerine saldırıya uğrayan Yeşil Sol Parti’li 7 kişiyi gözaltına aldı.Saldırıya uğrayanlardan hızmalı tutuklandı
31.  Urfa merkezli soruşturma kapsamında sabah saatlerinde 7 ilde bazı evlere polislerce baskınlar düzenlendi. Urfa Cumhuriyet Başsavcılığı'nın başlattığı bir soruşturma kapsamında Batman, Mersin, Konya, Antalya, Bitlis ve İstanbul olmak üzere 7 kentte yapılan ev baskınlarında 11 kişi gözaltına alındı.
32. Kadıköy Rıhtım'da şarkı söyleyen müzisyen Cihan Aymaz, istenilen “ölürüm Türkiyem” adlı şarkıyı çalmaması sonrası ırkçı saldırgan tarafından katledildi. Karslı olan Aymaz'ın kargo şirketinde çalıştığı ve aynı zamanda HDP gönüllüsü olduğu öğrenildi. 
33. Gebze’de 5 HDP’li propaganda iddiası ile gözaltına alındı. Kocaeli’nin Gebze ilçesinde, sabah yapılan ev baskınlarında Halkların Demokratik Partisi (HDP) Gebze İlçe Eşbaşkanı Ömer Yıldız, parti üyeleri Kasım Çağlar, Mahmut Çalıkıc, Mehmet Göktaş ve Uğur Gezer gözaltına alındı. Emniyetteki ifadelerinin ardından ertesi gün adliyeye çıkarılan 5 HDP’li sanal medya hesaplarındaki paylaşımlarda “örgüt propagandası” yaptıkları gerekçesiyle tutuklanarak, cezaevine gönderildi.

4 Mayıs 2023

34. İstanbul’un Eyüp ilçesinde YSP’ye ait seçim standı kimliği belirsiz kişi ya da kişiler tarafından kundaklandı.
35. Sosyal medya paylaşımlarında örgüt propagandası yaptıkları gerekçesiyle Tekirdağ’da gözaltına alınan E.B ve Ö.K sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı.
36.  İstanbul’da Ücretlerini alamayan inşaat işçilerinin, Emlak Konut GYO önünde gerçekleştirdiği eylemde, YSP milletvekilli adayı Kezban Konukçu ve 15 işçi darp edilerek gözaltına alındı.
37.  İstanbul’da Müzisyen Cihan Aymaz’ın katledilmesine tepki gösteren iki genç, polis tarafından gözaltına alındı. Gençler gözaltına alındıkları karakolda işkenceye uğradı
38. ESP üye ve yöneticilerine yönelik bir soruşturma kapsamında 30 Nisan 2023 tarihinde gözaltına alınıp 3 Mayıs 2023 tarihinde serbest bırakılan Tuncay Yıldırım Özen ile Sude Çağlar 4 Mayıs 2023 tarihinde İzmir’de gözaltına alındı. Sude Çağlar’ın 5 Mayıs 2023 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandığı öğrenildi.

          5 Mayıs 2023

39. YSP Çanakkale İl Örgütü, seçim çalışmaları kapsamında 2 Mayıs’ta Barbaros Mahallesi’nde esnaf ve kahvehaneleri ziyaret etti. Kahvehanede 2 vekil adayına hakaret edildi ve sonrasında Yumruklu saldırıda bulunuldu. Bunun üzerine olay yerine gelen HDPlilere de saldırıldı. Diğer gün 8 HDP’li baskınla gözaltına alındı. Serbest bırakıldıktan sonra AKP’li adayın hedef göstermesi sonrası tekrar Emniyete çağrılan 6 kişi tutuklandı.

06 Mayıs 2023

40. 3 ilde Partizan okurlarının da aralarında olduğu 13 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlardan 6 kişinin tutuklandığı, 7 kişinin adli kontrolle serbest bırakıldığı öğrenildi.
41. AYM’nin "ihlal" kararına rağmen ablukanın kaldırılmadığı Galatasaray Meydanı’nda açıklama yapmak isteyen Cumartesi Anneleri'ne dönük polis saldırısında 23 kişi gözaltına alındı.

07 Mayıs 2023

42. YSP’nin Bursa’daki seçim çalışmaları kapsamında billboardlara koyduğu reklamlar ırkçı kesimler tarafından yırtılırken, partinin seçim anonsu için araçlarının da polisler tarafından cezai işlem uygulanarak bağlandığı ve Partililerin yaptığı suç duyurularının ise yanıtsız bırakıldığı öğrenildi. 
43. YSP’nin Kadıköy’deYoğurtçu Parkı’nda düzenlediği kadın mitingi sona ererken, kadınların taktığı sarı, kırmızı ve yeşil renkleri bahane eden polis, 4 kadını darp ederek gözaltına aldı

SONUÇ

10 Mart 2023 tarihinde AKP ve MHP’nin aldığı ortak karar doğrultusunda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 14 Mayıs 2023 tarihinde Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili erken seçimlerinin yapılması kararı imzalandı. 21 Mart tarihinden 7 Mayıs tarihine kadar Marmara bölgesinde yaşanan hak ihlallerine bakıldığında 33 kişinin tutuklandığı, 489 kişinin gözaltına alındığı, 14 ırkçı saldırının yapıldığı, Gösteri-Yürüyüş-Toplantı ve Basın Açıklamalarının 13 defa engellendiği ve bütün bunların sonucunda 55 kişinin yaralandığı ve 3 kişinin de yaşamını yitirdiği görülmektedir. Bu raporda yer alan ve yukarıda ayrıntılarına yer verilen veriler seçim çalışmalarının başladığı 21 Mart 2023 tarihinden 7 Mayıs 2023 tarihine kadar gerçekleşmiştir. Söz konusu baskı ve ihlaller, mülki amirlerin keyfi engelleme kararları ile güvenlik güçlerinin müdahale ve saldırılarını içerdiği gibi sivil grupların saldırı ve engellemelerini de içermektedir.

Seçimler, temsili demokrasinin gerekli fakat tek başına yeterli olmayan temel bileşenidir. Adil ve özgür bir ortamda ve düzenli aralıklarla gerçekleştirilen seçimler, vatandaşların iktidarları düzenli aralıklarla denetlediği ve hesap verebilir kıldığı temel mekanizmaların başında gelmektedir. Bu sürecin böylesine ağır siyasi kırım saldırıları ile geçmesi Kürtler açısından en temel Anayasal haklarının yanı sıra Seçme ve Seçilme haklarının dahi tanınmadığı sonucunu ortaya koymaktadır.

Bu seçim dönemi boyunca meydana gelen ve raporda yer verilen ihlallerden görüleceği gibi yoğun hak ihlalleri koşullarında seçime gidilmektedir. Eşit ve adil bir seçim çalışması yürütülememiştir. Mevcut iktidarın tekrardan seçilmesi için devletin tüm imkanları seferber edilmiş; özellikle YSP ve diğer muhalif partililer, çalışanlar ve Milletvekili adayları açısından yaşam hakkı dahil olmak üzere hiçbir temel hakları gözetilmemiştir. İçişleri bakanlığı tarafından güvenli seçim ortamı olduğu iddiasına karşın siyasi partilere ve temsilcilerine yönelik saldırılarda gereken hukukun işletilmesi ve bu saldırıların önlenmesi anlamında etkin süreçler işletilememiştir. Böyle bir ortamda yürütülen bu sürecin demokratik ve adil olmadığı açıkça ortadadır. Dolayısıyla kampanya döneminde gerçekleşen bu engelleme ve saldırılar seçim gününe ilişkin kaygılarımızı daha da artırmaktadır. Demokratik ve adil seçimler için sorumluları görevlerini yapmaya davet ediyor ve hiçbir yurttaşın ayrımcılığa uğramadan seçme ve seçilme hakkını daha etkin ve daha eşit kullanabileceği demokratik seçimler için gereken önlemlerin alınması gerektiğini hatırlatıyoruz. 12.05.2023

ÖZGÜRLÜK İÇİN HUKUKÇULAR DERNEĞİ İSTANBUL ŞUBESİ