04.08.2025
ŞIRNAK’TAKİ AĞAÇ KESİMLERİNİN DURDURULMASI VE KESİM İŞLEMİ İPTALİ TALEPLİ YÜRÜTÜLEN DAVA HAKKINDA BİLGİ NOTU
-
ŞIRNAK’TA GERÇEKLEŞTİRİLEN AĞAÇ KESİMLERİ VE KESİMLERİN İPTALİNE İLİŞKİN YÜRÜTTÜĞÜMÜZ DAVA SÜRECİ HAKKINDA
2024 yılının Temmuz ve Ağustos ayı içerisinde çeşitli basın organlarına Şırnak ili sınırlarında bulunan ormanlık alanlarda bir süredir ağaç kesiminin gerçekleştirildiği haberleri yansımış ve yurttaşlar, sivil toplum örgütleri, siyasi partiler, meslek odaları Şırnak’ta her sene yangınlarla, ağaç kesimleriyle gerçekleşen orman katliamının durdurulması çağrısında bulunmuştur. (Bknz. https://yesilgazete.org/sirnaktaki-agaclar-bir-bir-kesiliyor-bu-orman-varligi-yonetimi-degil-somurudur/, , https://sirnakhaber73.com/sirnakta-agac-katliami-devam-ediyor-rant-ugruna-doga-talan-ediliyor-30361h.htm, https://mezopotamyaajansi.net/tum-haberler/content/view/245956, https://www.rudaw.net/turkish/middleeast/turkey/1307202412)
Bu kapsamda Özgürlük İçin Hukukçular Derneği Ekoloji Komisyonu olarak; Şırnak ilinde yaşanan ve geçtiğimiz yıllarda da yaşandığı bilinen ağaç kesimlerine yine Kürdistan’da yaşanan ormansızlaşma ve insansızlaştırma politikası ekseninde yaklaşarak hukuken müdahil olma gereksinimi duyularak;24.07.2024 tarihinde tarafımızca Şırnak ili Beytüşşebap İlçesi, Çemane (Ayvalık) Mahallesi, Beytüşşebap İlçesi, Komate Bölgesi, Beytüşşebap İlçesi, Elemun (Andac) Mahallesi, Gabar Dağı bölgesinde ağaç kesimine dayanak olan idari işleme dair Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan bilgi, eş zamanlı olarak ise ayrı bir dilekçe ile ağaç kesimine dair işlemin; iklim değişikliğine karşı mücadelede geliştirilmesi gereken iklim politikaları, halkların kendi kaderlerini tayin ve geliştirme, tüm türlerin yaşam hakkı ve çevresel haklar bağlamında iptal edilmesi ve kesimlerin durdurulması talep edilmiştir.
Bilgi edinme talebimiz 26 Temmuz 2024 tarihinde Tarım ve Orman Bakanlığı'na ulaşmış; ancak bilgi edinme talebimize Bilgi Edinme Hakkı Kanunu gereğince on beş iş günü içinde yanıt verilmemiş ve tarafımızca 26.08.2024 Tarihinde Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu’na itiraz edilmiştir. İtirazımız ise Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu tarafından reddedilmiştir. Bilgi edinme talebimizin karşılanmamasına dair ise 01.09.2024 tarihinde suç duyurusunda bulunulmuş, suç duyurumuz işleme konulmamıştır.
Ağaç kesimine dair işlemin ya da işlemlerin iptal edilmesi ve kesimlerin durdurulması talebiyle yaptığımız başvuru ise Orman Genel Müdürlüğü Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğü İşletme ve Pazarlama Şube Müdürlüğü'nün 22.08.2024 tarih ve 12794809 numaralı yanıtı ile reddedilmiştir.
“Şırnak ili Beytüşşebap, Ayvalık Mahallesinde herhangi bir kesin işleri yapılmadığı, Komate Bölgesi, Andaç Mahallesi ve Gabar Dağı Bölgesinde yapılan kesim çalışmalarının Kanun, Yönetmelik ve Mevzuatlara göre uygun olarak yapıldığı, Şırnak ilinde 2021 ve 2024 yılları arasında orman varlığında herhangi bir azalma olmadığı, ağaç kesim iş ve nakil işlemlerinin hukuka uygun bir şekilde idari makamlar, yetkili ve görevli kişiler eliyle yapıldığı, Derneğiniz tarafından belirtilen iddiaların doğru olmadığı tespit edilmiş olup kesim ile ilgili iş ve işlemlerin durdurulması talebimizin yerinde olmadığı tespit edilmiştir.”
Ağaç kesimleri hakkındaki yasal süresi geçtikten sonra bilgi edinme başvurumuza verilen yanıtta da ağaç kesimlerinin nedeni şu şekilde açıklanmıştır:
“Şırnak İli Beytüşşebap İlçesi Komete bölgesi ve Andaç Mahallesinde yapılan kesin çalışmaları Orman Genel Müdürlüğümüzün ''Orman alanlarını ve ormanlara ilişkin hizmetleri artırmak, ormanları imar ve ıslah etmek, silvikültürel bakımını ve gençleştirilmesini sağlamak ve sosyo-kültürel ve, ekolojik ve ekonomik icaplara göre işletmek, orman ürünlerinin üretim, taşıma depolama iş ve işlemlerini yapmak ve yaptırmak, bu ürünlerin yurt içinde ve yurt dışında pazarlamak amacıyla yapılmıştır.
Kesim yapılan bölgeler Orman Genel Müdürlüğü bünyesinde hazırlanan Orman Amanejman Planlarına göre baltalık işletme sınıfında yer almaktadır. Baktalık işletme sınıfından yer alan bölmeler ormancılık tekniğine göre gençleştirilir. Gençleştirme çalışmalarında büyüme özelliği azalmış veya durmuş, sürgün verme özelliğini kısmen kaybetmiş, kovuk ve çürük öz odunlu ağaçlar kesilerek (canlandırma) tekrardan sürgün vermesi sağlanarak yapılmıştır.
2021 yılında Şırnak ilinde orman varlığı 297.105 ha iken 2024 yılı itibari ile orman varlığı 297.105 ha olup herhangi bir orman varlığında azalma olmamıştır. Hatta bu yıllar arasında ilave ağaçlandırma çalışmaları ile orman varlığında iyileştirme olmuştur.
Yapılan kesim iş ve işlemlerin Paris İklim Anlaşması, Glasgow Liderlerinin Ormanları ve Arazi Kullanımı Deklarasyonuna, Birleşmiş Milletler İklim değişikliği Çerçeve Sözleşmesine ve Uluslararası mevzuatlara uygun şekilde yapılmıştır.
Şırnak İli Beytüşşebap İlçesi Ayvalık Mahallesi uhdesinde herhangi bir orman kesim çalışması yapılmamış olup İşletme Müdürlüğümüz ekiplerince Koruma Kontrol faaliyetleri yapılmaktadır.
Şırnak İli Beytüşşebap İlçesi Uhdesinde Gabar Dağı bölgesi bulunmamaktadır.”
25.10.2024 tarihinde Bilgi Edinme Kanunu ve Çevre Kanunu kapsamında talep ettiğimiz ancak tarafımıza bildirilmeyen ağaç kesimlerine dayanak işlemin yürütülmesinin durdurulması ve iptali için tarafımızca Orman Genel Müdürlüğü’ne karşı Mardin İdare Mahkemesi 2025/322 esas sayılı dava açılmıştır.
Dava dilekçemizde, gerçekleştirilen ağaç kesimlerinin hukuka uygun idari işleme dayanmadığı, iklim krizinizin ormanlık alanların azalması ile doğru orantılı olduğu bir süreçte işbu ağaç kesimlerinin hukuka uygun olduğu, dava konusu işlemin sonuçlarının insan hakkı ihlali niteliğinde olduğunu ifade edilmiştir.
Mahkeme tarafından davamız incelenmiş ve 06.03.2025 tarihli ara kararda dava konusu işlemin yürütülmesinin durdurulması istemimiz hakkında davalı birinci savunması alındıktan ve istenilen belgelerin dosyaya sunulması ardından karar verileceği belirtilmiştir. Davalı Orman Genel Müdürlüğü’nden aşağıdaki belgeler talep edilmiştir:
“1-) Davacıların başvurusu, başvuru üzerine tesis edilen işlemler ve dava konusu işlem ve bu işlemin tesisine dayanak teşkil eden tüm bilgi ve belgelerin yer aldığı işlem dosyasının gönderilmesinin istenmesi
2-) Şırnak İli Beytüşşebap İlçesi Çemane (Ayvalık) Mahallesi, Elemun (Andac) Mahallesi, Komate Bölgesi ve Gabar Dağı bölgesinde ağaç kesimleri ve nakilleri yapılıp yapılmadığının açıklanarak, yapılmakta ise bu kesimlere ve nakillere dayanak idari işlemlerin tarih ve sayılarının bildirilerek onaylı bir örneğinin gönderilmesinin, işlemlerin dayanağı yasal mevzuatın ve hukuki gerekçelerin açıklanmasının istenilmesi
3-) Şırnak İli Beytüşşebap İlçesi Çemane (Ayvalık) Mahallesi, Elemun (Andac) Mahallesi, Komate Bölgesi ve Gabar Dağı bölgesinde ağaç varlığının son 10 yıla ilişkin oranlarının bildirilmesinin istenilmesi”
İdare tarafından ara kararın gereği yerine getirilmemiş ve dayanak işlemler sunulmamıştır. 15.05.2025 tarihli ara karar ile sunulmayan belgelere dair yeniden bir ara karar kurulmuştur.
26.05.2025 tarihinde davalı idarenin birinci savunma dilekçesi ve davalı idareden istenilen belgelerin bir kısmı tarafımıza tebliğ edilmiştir. Tebliğ edilen evrakın içerisinde davalı idarenin birinci savunma dilekçesi, 09.08.2024 ile 30.05.2025 tarihli inceleme raporları ve 2021-2023 yıllarına ait ve ağaç sayısı oranında değişim olmadığı savunulan ağaç sayısı verileri mevcuttur. Dosyaya sunulan evrakın içerisinde ağaçların neden kesildiğine dair çelişkili anlatımlar mevcuttur.
Dava konusu Orman Genel Müdürlüğü Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğü İşletme ve Pazarlama Şube Müdürlüğü'nün 22.08.2024 tarih ve 12794809 numaralı yanıtında; Şırnak ili Beytüşşebap, Ayvalık Mahallesinde herhangi bir kesin işleri yapılmadığı, Komate Bölgesi, Andaç Mahallesi ve Gabar Dağı Bölgesinde yapılan kesim çalışmalarının hukuka uygun şekilde idari makamlar, yetkili ve görevli kişiler eliyle yapıldığı belirtilmiştir.
Davalı idare tarafından hazırlanan 09.08.2024 tarihli inceleme raporunda kesimlerin davalı idarenin kesimlerin kendileri tarafından orman alanlarını ve ormanlara ilişkin hizmetleri artırmak, ormanları imar ve ıslah etmek, silvikültürel bakımını ve gençleştirilmesini sağlamak ve sosyo-kültürel, ekolojik ve ekonomik icaplara göre işletmek, orman ürünlerinin üretim, taşıma, depolama iş ve işlemlerini yapmak ve yaptırmak, bu ürünleri yurt içinde ve yurt dışında pazarlamak amacıyla yapıldığı belirtilirken; dosyaya sunulan 30.05.2025 tarihli inceleme raporunda ise;
“Şırnak ili Beytüşşebap ilçesi Ayvalık mahallesinde herhangi bir kesim işleri yapılmamıştır. Komate bölgesi, Andaç mahallesi ve Gabar dağı bölgesinde güvenlik kesimi kapsamında yapılan kesim çalışmaları Kanun, Yönetmelik ve Mevzuatlara göre uygun olarak yapıldığı, ..."
ifade edilmiştir. Yani idarenin ilk inceleme raporunda; bu ürünleri yurtiçinde ve yurt dışında pazarlamak amacıyla yapıldığına dair beyanlarının aksine ikinci inceleme raporunda kesimlerin güvenlik kesimi kapsamında yapıldığı belirtilmiştir.
-
ORMANLARIN KESİLMESİNE NEDEN OLAN DAVA KONUSU İŞLEMLER HAKKINDA DOSYAYA SUNULAN BELGE İÇERİKLERİ HAKKINDA
15.05.2025 tarihli ara kararda 06.03.2025 ara karar gereği sunulmayan dayanak işlemler 04.07.2025 tarihinde tarafımıza iletilmiştir. Dosyaya sunulan kesimlere dayanak işlemler Şırnak Orman İşletme Müdürlüğü’nün 02.07.2025 tarihli yazısında şu şekilde açıklanmıştır:
“1-Şırnak ili, Beytüşşebap ilçesi, Elemun (Andaç) Mahallesindeki orman emvali üretimine konu alan; Şırnak Valiliğinin 03.10.2023 tarih ve 22151645 sayılı yazısı " Uludere Andaç Köyü Serin Vadisi Orman Ağaç Tıraşlama Talebi" konuları yazıları gereği; Şırnak ili, Uludere ilçesi, Andaç Köyü mülki sınırları içerisinde bulunan Serin Vadisi Bölgesinde bulunan ağaçların güvenlik gerekçesi ile tıraşlanması talebine binaen Olağanüstü Hasılat Raporu tanzim edilerek Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğünce 04.01.2024 tarihinde onaylanmıştır. Şırnak ili, Beytüşşebap ilçesi, Komata Bölgesinde ağaç kesim faaliyeti bulunmamaktadır.
Şırnak ili, Gabar Dağı bölgesinde orman emvaline konu alanlar; Şırnak Valiliğinin 13.12.2023 tarih ve 46082203-310.02-24493817/PI.ve Koor.Ks sayılı yazı " Gabar Bölgesi Orman Ağaç Tıraşlama Talebi" konulu yazıları gereği, Şırnak ili merkez mülki sınırları içerisinde bulunan Gabar Dağı Bölgesinde bulunan ağaçların güvenlik gerekçesi ile tıraşlanması talebine binaen bu Olağanüstü Hasılat Raporları tanzim edilmiş olup, Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğünce; 02.10.2024 tarih ve E-54990306- 105.02-13065624 sayı numara, 30.09.2024 tarih ve E-54990306-105.02-13065616 sayı numara ve 11.03.2024 tarih ve E-54990306-105.02-11186880 sayı numara ile onaylanmıştır.
Şırnak Valiliğinin E-46082203-310.02-20609660 sayılı yazı "Dallıca Dağı, Ağaçyurdu, Gemi Tepe, Pire Tepe, Afrettahli Tepe ve Ziyaret Tepe Bölgesi Ağaç Tıraşlama Talebi" konulu yazıları gereği Şırnak ili merkezi mülki sınırlarındaki ilgili bölgedeki ağaçların güvenlik gerekçesi ile tıraşlanması talebine binaen bu Olağanüstü Hasılat Raporu tanzim edilmiş olup, Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğünce 13.10.2023 tarih ve E-54990306-105.02-9609905 sayı numara ile onaylanmıştır.
Şırnak Valiliğinin E-46082203-310.02-16013151 sayılı yazı "Görmeç, Büyük Kale Tepe ve Sakatdağ Bölgesi Ağaç Tıraşlama Talebi" konuları yazıları gereği, Şırnak ili merkezi mülki sınırlarındaki ilgili bölgedeki ağaçların güvenlik gerekçesi ile tıraşlanması talebine binaen bu Olağanüstü Hasılat Raporu tanzim edilmiş olup, Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğünce 21.07.2023 tarih ve E- 54990306-105.02-8608931 sayı numara ve E-54990306-105.02-8607894 sayı numara ile onaylanmıştır. (Ek-1…7)
Bu ağaç kesim iş ve nakil işlemleri, Şırnak Orman İşletme Müdürlüğüne bağlı ilgili Orman İşletme Şeflikleri tarafından Resmi gazetede 24.08.2024 tarih ve 32642 sayılı ile yürürlüğe giren Orman Emvali veya Odun Dışı Ürünlere Verilecek Taşıma Belgeleri Hakkında Yönetmeliğe göre hukuka uygun bir şekilde idari makamlar, yetkili ve görevli kişiler eliyle yapılmaktadır.
Kesim yapılan yerler Orman Genel Müdürlüğü bünyesinde hazırlanan Orman Amenajman Planlarına göre Baltalık İşletme Sınıfında yer almaktadır. Baltalık İşletme Sınıfında yer alan bölmeler ormancılık tekniğine göre (Silvikültürel) gençleştirilir. Gençleştirme çalışmalarında; Büyüme özelliği azalmış veya durmuş, sürgün verme özelliği kısmen kaybetmiş kovuk ve çürük öz odunlu ağaçlar kesilerek (canlandırma) tekrardan sürgün vermesi sağlanarak yapılan çalışmalar mevzuata uygundur. …”
Açıklamada bahsedilen Şırnak Valiliği’nin talep yazılarının hepsi Şırnak İl Jandarma Komutanlığı’nın kurumlar arası gizli yazışma niteliğindedir. Yazışmalar sırası ile şu şekildedir:
-
17 Ekim 2023 tarihli Uludere Kaymakamlığı İlçe Jandarma Komutanlığı’nın Andaç Köyü, Serin Yaylası’nda yapılan operasyon kapsamında 3 bölücü terör örgütü mensubunun ele geçirildiği, koordinatları verilen Serin Yaylası’nın ve Vadisi’nin önceki yıllarda yerleşim yeri olarak kullanıldığı, Andaç Köylüleri tarafından halen yaylak ve otlak olarak kullanıldığı, bölgenin büyük olması nedeni ile bölücü terör örgütü mensuplarının olabileceği nedeni ile tıraşlama ve kesim yapılması talep edilmiştir.
-
13 Aralık 2023 tarihli Şırnak Valiliği İl Jandarma Komutanlığı’nın Komutanlığı’nın Şırnak genelinde oluşan huzur ortamının devamlılığının sağlanması, bölücü terör örgütü mensuplarının hareket alanlarının kısıtlanması, Gabar Dağı bölgesindeki yol yapımı çalışmaları ve ülke ekonomisinde büyük öneme haiz TPAO petrol arama sahalarında alınan güvenlik tedbirlerinin arttırılması konusunda orman örtüsünün ıslah edilmesi talep edilmiştir. Eklerde belirtilen 15 farklı bölgede önümüzdeki dönemde petrol arama bölgelerinde yapılacak olan kule, yol ve güvenlik kulesi ve TPAO lokasyon alanı çalışmaları nedeni ile belirtilen yerlerde kesim yapılması için Şırnak ve Siirt İl Orman Müdürlükleri tarafından şimdiden kesim kararlarının alınmasının önem arz etmekte olduğu belirtilmiştir. İl Orman Müdürlüğü’nce orman ıslah kararı alınmasının sağlandığı, 14 farklı alanda kesimlerin sorunsuz devam ettiği, 15 farklı alanda ise çalışmaların yavaş devam ettiği belirtilmiş ve yavaş devam eden kesimlerin titizlikle hızlandırılması talep edilmiştir.
-
21.07.2023 tarihli Şırnak Valiliği İl Jandarma Komutanlığı’nın Şırnak genelinde oluşan huzur ortamının devamlılığının sağlanması, bölücü terör örgütü mensuplarının hareket alanlarının kısıtlanması, eylem planlarının boşa çıkarılması ve yol güvenliğinin sağlanması için Gabar Dağı bölgesinde bulunan Dallıca Dağı, Ağaçyurdu, Pire Tepe, Gemi Tepe, Afrethali Tepe ve Ziyaret Tepe’deki ağaçların acil olarak tıraşlanmasına ihtiyaç duyulduğu ve yapılacak olan güvenlik kulelerinin uzak ve yakın emniyetini almak amacıyla bölgelerdeki ağaçların ilgili mevzuat hükümlerine göre tıraşlanması talep edilmiştir.
Dosya içerisine Şırnak ili Beytüşşebap İlçesi, Çemane (Ayvalık) Mahallesi, Beytüşşebap İlçesi, Komate Bölgesi, Beytüşşebap İlçesi, Elemun (Andac) Mahallesi, Gabar Dağı bölgesinde ağaç kesimlerinin dayanak işlemleri sunulmuş ancak mahkeme tarafından istenmesine rağmen ağaçların kesilmesine dair iş ve nakil işlemleri hakkında bilgi sunulmamıştır.
3. DOSYAYA SUNULAN BELGELERE VE DAVA KONUSU İŞLEME DAİR UZMAN GÖRÜŞÜ:
Dosyaya sunulan belgelerin incelenmesinden sonra; İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Ormancılık Politikası ve Yönetimi Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi Doç. Dr. Cihan Erdönmez tarafından hazırlanan 23.07.2025 tarihli uzman görüşü değerlendirmesi şekildedir:
“Tarafıma ulaştırılan belgelerden, Şırnak Valiliği ve Jandarma Komutanlıklarının talepleri doğrultusunda Şırnak Gabar Dağı bölgesindeki ormanlarda tıraşlama ağaç kesimlerinin yapıldığı anlaşılmaktadır.
Bu görüş ormancılık politikası ve ormancılık mevzuatı perspektifinden oluşturulmuştur. Kesimleri talep eden birimlerinin bu talepleri hangi mevzuata dayanarak yaptığı, alanım dışında olduğu için görüş dışında tutulmuştur.
Anayasamız devlet ormanlarının devlet tarafından yönetilip işletileceğine hükmetmektedir (Madde 169). 6831 Sayılı Orman Kanunu’na göre ise devlet ormanlarında yapılacak üretim çalışmaları (ağaç kesimleri) amenajman planlarına göre yapılmalıdır (Madde 26).
Bölgedeki ağaç kesimleri olağanüstü eta şeklinde yapılmıştır. Orman Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan Orman Amenajman Yönetmeliği (Resmî Gazete tarihi: 05.02.2008 ve Sayısı: 26778)’ne göre olağanüstü eta iki koşulla alınabilir (Madde 93):
Bu açıdan bakıldığında, ormancılık örgütüne bir mülki amir ya da güvenlik biriminden gelen ağaç kesme talebi olağanüstü eta tanımına uymamaktadır. Kaldı ki, olağanüstü eta olarak yapılan kesimler birinci koşula uysa bile (ki uymamaktadır), ikinci koşula da uymamaktadır. Zira bölgedeki ormanların amenajman planlarında neredeyse hiç eta olmamasına (yani hiç ağaç kesilmemesi gerekliliğine) rağmen çok yüksek miktarlarda ağaç kesimi gerçekleştirilmiştir. Örneğin, Beytüşşebap Orman İşletme Şefliği tarafından sunulan 30.10.2023 tarih ve E-87194961-105.02-9776247 sayılı belgeye göre amenajman planında gösterilen eta 0 (sıfır) m3 iken o plan ünitesinde 25.806 m3 ağaç kesimi yapılmıştır. Dolayısıyla, yapılan işlemin olağanüstü eta olarak değerlendirilmesi olanaklı değildir.
Anlaşılan odur ki, ormancılık mevzuatında mülki amirler ve emniyet birimlerinden gelen ağaç kesimi talebini yerine getirmek için düzenlenmiş yasal hükümler bulunmadığı için ormancılık birimleri konuya kendilerince en yakın buldukları düzenlemeler üzerinden yaklaşmış ve idari işlem gerçekleştirmiştir. Konunun hukuki çatısı oluşturulmadan idari işlem yapılmasının doğru olmadığı kanaatindeyim.
Ormancılık açısından bir diğer önemli konu ise yapılan uygulamalarla orman ekosisteminin sürekliliğinin zarar görmüş olmasıdır. Amenajman planlarına göre hiç ağaç kesilmemesi gereken ormanlarda tıraşlama kesimlerin yapılması ekosistemin büyük zararlar görmesine yol açacaktır. İç güvenlik sorunu elbette önemlidir ancak doğanın bu derece şiddetli bir şekilde tahrip edilmesi de bir başka güvenlik sorunudur. Ormanlar halkın pek çok yaşamsal ihtiyacını karşılar. Toprağı korur, su rejimini düzenler, karbon depolayarak iklim değişikliğiyle mücadele eder, biyolojik çeşitliliği korur, selleri ve taşkınları önler, toprak erozyonunu engeller ve buna benzer pek çok işlevi yerine getirir.
Özetle, yapılan ağaç kesimleri ormancılık bilimine ve ormancılık mevzuatına uygun değildir. Bir iç güvenlik sorunu nedeniyle bu tür kesimlerin yapılabilmesi için öncelikle buna ilişkin yasal çerçevenin hazırlanmış olması gerekir. Ormancılık mevzuatında böyle bir düzenleme bulunmamaktadır. İç güvenlik mevzuatında bu tür konular için bir düzenleme olup olmadığını bilmemekle birlikte, varsa bile bunun yansımasının ormancılık mevzuatında da olması ve örneğin Orman Amenajman Yönetmeliği’nde bu işin nasıl ve hangi kurallara göre yapılacağının tanımlanması gerekir. Aksi durumda, devlet anlayışıyla örtüşmeyecek bir kuralsızlık ve keyfiyet ortaya çıkacak, herhangi bir güvenlik biriminin talebinde orman işletmeleri ormancılık bilimine aykırı bir şekilde ağaç kesmek zorunda kalacaktır.”
4. AĞAÇ SAYISININ DEĞİŞİMİ HAKKINDA YER ALAN ÇELİŞKİLİ BEYANLAR HAKKINDA
Davalı idarenin birinci savunma dilekçesinde, 2021-2023 yıllarına ait ve ağaç sayısı verilerinde, sğaç kesimleri hakkındaki bilgi edinme başvurumuza verilen yanıtta Şırnak ilinde ağaç sayısında değişim olmadığı savunulmuştur. Ancak Orman Genel Müdürlüğü'nün resmi internet sitesinden edinilen bilgiye göre, sarıçam, kayın, karaçam, sedir, kızılçam, göknar, ladin, fıstıkçamı, ardıç, porsuk, servi, meşe, gürgen, kızılağaç, akçaağaç, dişbudak, kestane, çınar, hus, ıhlamur, sığla ve kavak olmak üzere toplam 22 tür ağaç, Türkiye'nin orman alanlarını oluşturmaktadır. Şırnak İlindeki ormanların %74'ü meşe ağacıdır.
Orman Genel Müdürlüğü Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğü’nün resmi internet sitesinden alınan güncel verilere göre Şırnak İli ve ilçelerinde toplam orman alanı toplam alanın %36’sına denk gelmektedir. Bununla birlikte Orman Genel Müdürlüğü'nün resmi facebook sayfasından 18.02.2021 tarihinde "Şırnak İlimizin Orman Yüzdesi" başlıklı paylaşımda Şırnak İli’nin ormanlık alanı %44’lük bir oranın gösterildiği görülmektedir. Yukarıda belirttiğimiz Orman Genel Müdürlüğü'ne ait iki farklı veri incelendiğinde Şırnak ilindeki orman varlığının Şubat-Eylül ayları arasındaki 7 aylık kısa sürede %8 azaldığı görülmektedir. Resmi veriler bu şekilde olmasına rağmen sahada yapılan çalışmalar oranın resmi verilerden çok daha fazla olduğunu göstermektedir. Her geçen gün yapılan ağaç kesimleri nedeni ile ormanlık alan azalmaktadır.
Günümüzde modern savaşların çevreye etkisi savaşa hazırlık sırasında ortaya çıkan çevresel etkiler, savaş sırasında ortaya çıkan çevresel etkiler, savaş sonrasında ortaya çıkan çevresel etkiler olmak üzere üç başlıkta toplanmaktadır.
Savaşların ormanlara etkisi 20. Yüzyılda yaşananlar içerisinde en çarpıcı şekilde anlatılan olay Amerika ve Vietnam arasında savaşta Amerika’nın ormanları yok etmek için portakal gazı kullanmasıdır.
1961-1971 yılları arasında Vietnam Savaşı sırasında Amerika Birleşik Devletleri tarafından kullanılan “Portakal Gazı” (Agent Orange), ormanlık alanları ve tarım arazilerini yok etmek amacıyla püskürtülen son derece zehirli bir herbisittir. İçeriğinde yüksek oranda kanserojen etkili dioxin (TCDD) bulunan bu kimyasal, yaklaşık 80 milyon litre olarak 3,1 milyon hektarlık alana uygulanmış ve 2,5 milyon hektar orman yok olmuştur. Mangrov ormanlarının üçte biri tamamen tahrip olmuş, tropikal ormanların doğal yenilenme kapasitesi ciddi şekilde zarar görmüştür. Agent Orange toprağı ve su kaynaklarını uzun yıllar boyunca zehirleyerek ekosistemlerin dengesini bozmuş, biyolojik çeşitlilik büyük oranda azalmıştır.
Bu kimyasalın etkileri yalnızca doğayla sınırlı kalmamış, milyonlarca insanın hayatını derinden etkilemiştir. Vietnam hükümetine göre 4,8 milyon kişi doğrudan maruz kalmış ve yaklaşık 3 milyon kişi Agent Orange’a bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmiş ya da ağır hasta olmuştur. Kanser, bağışıklık sistemi bozuklukları, hormonal dengesizlikler ve doğumsal anomaliler maruz kalanlarda yaygın olarak görülmüş; etkiler ikinci ve üçüncü nesillere de taşınmıştır. ABD ve müttefik askerleri de bu kimyasallardan etkilenmiş, on binlerce kişi maruziyet nedeniyle hastalık yaşamış ve tazminat davası açmıştır. Agent Orange, kalıcı ekolojik yıkımı, nesiller arası sağlık sorunlarını ve tarım arazilerinin verimsizleşmesini beraberinde getirmiş; günümüzde hâlâ Vietnam’ın bazı bölgeleri dioxin kalıntılarıyla kirlenmiş durumdadır.
10 Haziran 1977 tarihli 1949 Cenevre Sözleşmelerine ek Cenevre 1. Protokolü’nün 35. Maddesinde doğal çevrede yaygın, uzun süreli ve zararlara neden olan veya neden olması beklenen savaş yöntemleri yasaklanmıştır.
Doğal çevrede yaygın, uzun süreli ve zararlara neden olan veya neden olması beklenen savaş yöntemlerini yasaklayan Cenevre Sözleşmesini Ek 1. Protokolüne Türkiye 31 Aralık 1993 tarihinde taraf olmuştur. Ancak dava dosyasına sunulan bilgilerden anlaşılan o’dur ki halen savaş nedeni ile uzun ve kısa vadede ciddi sonuçları olan ormansızlaştırma savaş yöntemi olarak kullanılmaktadır.
Uluslararası hukukta henüz açıkça tanımlanmamış olmakla birlikte, Bağımsız Uzmanlar Paneli’nin 2021 tarihli önerisine göre ekokırım, doğaya verilen geniş çaplı ve uzun vadeli zararların, bu zararların bilerek ve keyfi şekilde gerçekleştirilmesiyle oluşmaktadır. Ormansızlaştırma, biyoçeşitliliğin büyük bölümüne ev sahipliği yapan ekosistemleri geri dönülmez şekilde tahrip eder, karbon tutulumunu yok ederek iklim krizini derinleştirir ve su döngüsünü bozar. Bu nedenle ormansızlaştırma (deforestation), geniş alanlarda ormanların kasten veya ihmal sonucu yok edilmesi anlamına gelmekte olup; ekosistem üzerinde yarattığı geniş çaplı, ciddi ve uzun vadeli zararlar nedeniyle ekokırım (ecocide) unsurlarıyla doğrudan örtüşmektedir. Bu tür uygulamalar ise yalnızca ekosistemi değil, aynı zamanda ormanlara bağımlı yaşam alanlarını ve insan haklarını da ortadan kaldırır
Sonuç olarak dosyaya sunulan yanıtlardan 1990’larda Kürdistan’da yakılan ve boşaltılan köylerin bulunduğu bölgelerdeki ormanlık alanlarının yok edilmesi ile başlayan insansızlaştırma ve ormansızlaştırma sürecinin güvenlik nedenin “petrol kuyularının korunması”’ na evrildiği görülmektedir.
Ayrıca belgelerden 2020’lerin başında kadar savaşın bir aracı olarak Kürdistan’da ormanlar yakılırken bugün ormanların tıraşlanması yönteminin de bir araç olarak karşımıza çıktığı anlaşılmaktadır. Ormanların kesilmesinden kimlerin çıkar sağladığı hususunun ise ara karara rağmen iş ve nakil işlemleri sunulmayarak saklandığı görülmektedir.
Barışın ve demokratik toplum imkanının konuşulduğu bu süreçte, tüm bu dosya, devam eden kesimler ve yakın zamanda yürürlüğe giren Talan Yasası ekolojiyi kapsamayan ekokırımı durdurmayan barışın eksik kalacağını hatırlatmaktadır.
Bu sebeple ekolojik yıkıma sebep olan tüm faaliyetlerin bir an önce durdurulması yönünde çağrımızı yineliyor ve ekokırıma sebep olan bu faaliyetler sonlanana kadar mücadele etmeye devam edeceğimizin altını çiziyoruz.
ÖHD GENEL MERKEZ EKOLOJİ KOMİSYONU
